Hamide HANGÜL
Rusya-Ukrayna savaşıyla yaşanan tahılda tedarik krizinin tahıl koridoruyla aşılmasında, Türkiye’nin rolü ve çözümün bir parçası olması tüm dünyada büyük ilgi gördü.
Türkiye’nin, tahıl koridoruyla arzın üretilmesi ve tedarikinde anahtar rol üstlendiğini söyleyen Amerikan Dış Politika Konseyi Başkan Yardımcısı Ilan Berman, “Türkiye’nin, problemin ön tarafında yer alan bir oyuncu olarak değil, daha çok geride duran, uzlaşmacı bir tavır sergilemesi zekice bir duruştu.
Bu, tüm dünyada kabul gördü ve övgü aldı” dedi. Beykoz Üniversitesi tarafından düzenlenen ve Amerikan çalışmaları bünyesinde hayata geçirilen “Yuvarlak Masa Toplantısına” katılmak için İstanbul’a gelen Ilan Berman, toplantı öncesinde Türkiye ile ABD ilişkileri, seçim sonrası ekonomik görünüm ve dış politikayla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Türkiye’de seçim sürecinin tamamlandığını, bunun Türkiye için önemli olduğunu söyleyen Ilan Berman, dış politikası açısından iki önemli meselenin bulunduğunu ve talep edildiğine işaret ederek, “Bizim ajandamızda Türkiye ve Amerika’yı ilgilendiren iki konu var. Bunlardan biri Çin, diğeri Rusya” dedi.
“Rusya, bizim için en az Çin kadar” önemli diyen Berman, sözlerini şöyle sürdürdü: “Rusya’nın Ukrayna’da gerçekleştirdiğini, insan haklarına uygun olmayan savaştan farklı bir yerden değerlendiriyoruz. Türkiye’nin pozisyon almaması pek de kabul edilebilir değil.” Tahıl koridorunun da önemine değinen Berman, “Amerika’daki insanlar, ABD medyası tarafından çok bilinmiyor aslında ancak, tahıl koridorunda Türkiye, çok önemli bir rol üstlendi.
Evet fiyatlar arttı ancak, arzın üretilmesi ve ulaşılmasında çok büyük problem çıkmamasında önemli anahtarlardan biri Türkiye’nin rolüydü. Ben, bu konuda aynı şekilde Türkiye’nin yavaş yavaş, ABD ile her konuda olmasa da aynı yöne doğru olacağını düşünüyorum.
Çin, Türkiye’nin önemli bir oyuncu olduğunu kabul etti
Türkiye ve Çin konusuna değinen Berman, iki ülkenin de birbirleri hakkında kendilerine has bir düşüncesi olduğunu belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin kendine has bir Çin algısı, aynı şekilde Çin’in de Türkiye algılaması var.
Çin, daha önceden belki de Türkiye’yi yeterince ciddiye almıyordu ve rahat baskı kurabileceğini düşünüyordu, ancak büyük bir olasılıkla artık bu fikrini değiştirdi ve Türkiye’nin önemli bir oyuncu olduğunu kabul etti. Türkiye’nin Çin’e bakış açısında ise en önemli konu Çin’e bağımlılık. Yakın zamanda Türkiye ve Amerika’nın bu konuda ortak akılla aynı yöne dönebileceklerini hissediyorum, ancak bunu zamanla göreceğiz.”
ABD’nin uzun süredir net bir Türkiye politikası yok
Türkiye ve ABD ilişkilerine değinen Berman, “Amerika’nın uzun bir süredir Türkiye’yle ilgili net bir politikası yoktu. ABD’nin, Türkiye’nin de içinde olduğu, onu da ilgilendiren, Türkiye’nin de önemli bir oyuncu olduğu politikalarla ilgili politikaları var.
Bunların aslında oturup konuşulması gerekecek. Ben, Cumhurbaşkanının Türk dış politikasında daha pragmatik davrandığını görüyorum. Sonuçta yeni bir düzenle tekrar oturup konuşulması gerekecek. Bizi bekleyen en önemli konularda NATO, Suriye…Türkiye’nin önem verdiği konular var ve Amerika uzun zamandır bu konularda politika üretmiyordu. Bunların tekrar oturup konuşulması gerekecek.”
Türkiye, İsveç pazarlığıyla ABD jetlerine dönebilir
Paragmatiklik konusunu bir avantaj olarak gördüğünü söyleyen Berman, ABD F-35 programından çıkartılan Türkiye’nin, tekrar geri dönmek için İsveç’in NATO üyeliğini fırsata çevirebileceğini söyledi. Berman, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin alacağı bir şey var. Biri savaş uçakları. Bunun için İsveç’in NATO’ya tam üyeliğinin gerçekleşmesini fırsata çevirebilir. Türkiye’nin hassasiyeti olan konular var. İsveç’de bu konuda istekli ve bazı adımları atmaya başladı. Yeni terörle mücadele yasası çıkartıyor.
Türkiye için artık bu konuda belirli bir zaman çizelgesi var, önümüzdeki ay bir sonuç çıkması bekleniyor. Bazı şeyleri görmezden gelirse problemin parçası gibi algılanmaya başlayacak. Türkiye, burada çok fazla beklerse fırsatı kaçırabilir ya da yalnız kalabilir. Bu pazarlık için bir fırsat. Özellikle NATO ve Rusya konusu Türkiye için kritik. Kaçınabileceği yer yok daha fazla.” İran meselesine de değinen Berman, “Bazı kuralların üstünden atlanmasına, ABD senatosunda çok sıcak bakılmıyor. Bu konulara Türkiye’nin dikkat etmesi gerekiyor” açıklamasında bulundu. Söyleşinin ardından Berman, Beykoz Üniversitesi’nin düzenlediği panele katıldı.
